درختان كهنسال استان يزد ميراث جاودان پايداري در كوير

 با شناسائي 14 پايه درختان دير زيست ديگرتعداد اين درختان ارزشمند در استان يزد به 38 پايه رسيد.

 اين آمار بر اساس آخرين مطالعه انجام شده از سوي گروه تحقيقات اكوفيزيولوژيكي موسسه تحقيقات جنگل و مرتع سازمان جنگلها ، مراتع و آبخيزداري ارائه شده است .

اكثر درختان دير زيست در استان يزد بين 800 تا 1500 سال عمر دارند كه علاوه بر اينكه جزء مهمترين ذخاير ژنتيكي گياهي به شمار مي روند مورد توجه گردشگران داخلي و خارجي و علاقه مندان به طبيعت محسوب مي شوند .

در سال گذشته سرو 4500 ساله شهرستان ابركوه بعنوان يكي از مشهورترين درختان دير زيست از سوي شوراي عالي محيط زيست به عنوان ميراث ملي و طبيعي كشور به ثبت رسيد .

 از مهمترين درختان كهنسال استان مي توان به چنار كرخنگان شهرستان خاتم ، چنار باجگان بافق ، سرو منگ آباد مهريز ، سرو چم در شهرستان تفت ، سرو و چنار چك چك در اردكان ، سرو خرو طبس ، درختان كنهسال بنه و زبان گنجشك در نقاط مختلف نام برد. در گزارش موسسه تحقيقات جنگل و مرتع اعتقادات و باورهاي مردمي از دلايل حفظ درختان دير زيست عنوان شده است بسياري از اين درختان براي مردم مقدس بوده و با داستان ها و افسانه هاي متعددي در آميخته است .

به عنوان مثال درخت سرو خرو در شهرستان طبس با قدمتي حدود 4 هزار سال از تقرب خاص نزد اهالي برخوردار است .اهالي محل شب هاي جمعه در آن چراغي مي افروزند و به آن پارچه بسته و مراد خود را طلب مي كنند. چنار چك چك 1400 سال سن دارد و از نظر زردشتيان بسيار مقدس است ، اين درخت تا كنون د و مرتبه تحت تاثير ريزش كوه شكسته و مجددا روئيده است . اهالي روستاي همجوار با چنار تنگ چنار مهريز اعتقاد دارند اين درخت هر هزار سال يكبار خود به خود آتش مي گيرد و خاموش مي شود و براي دومين بار حدود 20 سال پيش درخت آتش گرفته است .

درخت ارس باجگان در شهرستان بافق نيز بسيار مورد احترام اهالي است ، در ميان مردم شايع است كه نجاري جهت ساختن دار قالي اقدام به بريدن تعدادي از شاخه هاي درخت نموده كه به گفته اهالي جرم و خون كه احتمالا صمغ درخت بوده ترشح كرده كه نجار با تداعي مقدس بودن درخت از بريدن آن صرف نظر كرده است .

سرو دربيد يزد نيز مورد توجه مردم است و اهالي منطقه جهت بر آورده شدن حاجات خود نخ هاي رنگين به آن آويزان مي كنند .

 از چوپ چنار تلكين آباد نيرو زبان گنجشك ميبد نيز براي ساختن تابوت بزرگي به نام نخل استفاده شده كه در عزاداري امام حسين (ع) بهره برداري مي شود و از درختان مقدس به شمار مي رود .

بنا به اظهار كارشناسان تعدادي از درختان دير زيست بواسطه بر هم خوردن اكوسيستم طبيعي و مديريت نادرست در معرض خطر نابودي قرار گرفته اند .

 فرو افتادن سرو فيروز آباد صدوق با 1700 سال سن در توفان خرداد سال 1382 نمونه اي ازين دست به شمار مي رود اين درخت باشكوه بر اثر وزش طوفان و بواسطه عدم مراقبت صحيح و علمي از ناحيه تنه شكسته شد و از بين رفت .

عضو موسسه تحقيقات جنگل و مرتع سازمان جنگلها مراتع و آبخيزداري معتقد است مديريت نادرست و اجراي پروژه هاي عمراني نظير محوطه سازي ، آسفالت و خانه سازي در مجاورت درختان دير زيست بقاي اين درختان را در استان يزد تهديد مي كند .

 دكتر سودابه كروري گفت درختان كهنسال طي قرن ها موانع اكولوژيك و تنش هاي نامساعد محيطي را پشت سر نهاده اند ليكن در صورت عدم حمايت مادي و معنوي به صورت جدي تهديد مي شوند .

وي تاكيد كرد بر اساس تحقيقات انجام شده تمام سروهاي كهنسال موجود در استان يزد از يك پايه مادي بوده بدين معني كه از يك درخت تكثير شده اند و اين امر با تفكرات ايرانيان باستان مطابقت دارد .

وي خاطر نشان ساخت درختان دير زيست مانند تمام موجودات زنده روند تكاملي پيچيده اي را تا شرايط موجود طي كرده اند كه از نظر ملي و طبيعي با حفظ ابنيه تاريخي كشور برابري مي كنند . بر اساس پيگيري هاي انجام شده برخي از درختان كهنسال نظير سرو منگ آباد مهريز ، سرو خرو طبس و چنار كرخنگان شهرستان خاتم داراي پلاك ميراث فرهنگي هستند .

 در همين حال مدير كل منابع طبيعي يزد هم از ايجاد باغ ملي درختان دير زيست در اين استان خبر داد .

مهندس ابراهيم محيطي گفت كار ايجاد اين باغ از سوي موسسه تحقيقات جنگل و مرتع و با همكاري مركز تحقيقات منابع طبيعي و كشاورزي يزد در شهرستان صدوق در حال پيگيري است .

 وي گفت در اين باغ تمامي پايه هاي دير زيست موجود جمع آوري و مراقبت مي شوند . وي همچنين از درختان دير زيست بعنوان سمبلي از مقاومت و پايداري مردم كوير نشين در برابر شرايط نامساعد اقليمي ياد كرد .

وي از درختان كهنسال بعنوان يكي از جاذبه هاي طبيعي استان نام برد كه در صورت حمايت و سرمايه گذاري لازم جلوه بي بدليلي از رابطه تنگاتنگ انسان و طبيعت را به نمايش مي گزارند .

يزد - مسعود طوفان 05 شهريور 1384

يزدفردا

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا